تبادل لینک هوشمند
 |
درس هفتم بازگشت
خدای متعال به حضرت داود فرمود:
ای داود، اگر روی گردانان از من چگونگی انتظارم برای آنان، مدارايم با آنان و اشتياق مرا به ترك معصيت هايشان می دانستند، بدون شك از شوق آمدن به سوی من می مردند و بندبند وجودشان از محبّت من از هم می گسست.
تصميم های جديد همواره برای تكميل پيمان های قبلی و پيمودن ادامۀ راه نيست. بلكه گاه برای بازگشت از مسيری است كه چندی به غلط پيموده شده و آثار نام دارد. در اين درس می خواهيم بدانيم « توبه » زيانباری برجای گذاشته است. اين گونه تصميم ها
توبه چيست؟ و بازگشت حقيقی چه ويژگی هايی دارد؟
وَمَن يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّهَ يَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَّحِيمًا
و هر كس بدى كند يا بر خويشتن ستم نمايد سپس از خداوند آمرزش طلبد، خداوند را آمرزنده و مهربان خواهد يافت.
«سوء» در لغت، به معناى زيان رسانى به ديگران هم آمده است. پس آيه هم ظلم به مردم و هم ستم به خويش را مطرح مىكند. چنانكه برخى مراد از «سوء» را گناه صغيره و مراد از «ظلم به نفس» را گناهان كبيره دانستهاند. سوره نسا ء 110
فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
مائده 39
پس هركه بعد از ظلمش توبه كند و كارهاي فاسد خويش را اصلاح نمايد قطعا خداوند توبه او را مي پذيرد، همانا خداوند، آمرزنده ي مهربان است .
در اسلام ، مجازات در كنار ارشاد و تربيت و رحمت است . در آيه ي قبل ، كيفر سارق بيان شد، اينجا دعوت به توبه به درگاه خداي غفور و اصلاح بدي هاست كه سبب مي شود تا خداوند لطفش را به بنده باز گرداند.
اگر سارق پيش از دستگيري توبه كند و مال را پس دهد، هم در دنيا بخشيده مي شود و هم در آخرت ، ولي پس از دستگيرشدن ، حد اجرا مي شود ونقش توبه تنها براي قيامت است .
در حديث آمده است سارقي كه دستش قطع شده بود، از پيامبراكرم ص پرسيد آيا براي من راه توبه باز است ؟ فرمود آري ! تو امروز كه حدّ بر تو جاري شد، مثل همان روزي كه از مادر متولّد شدي هستي .
إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا فرقان 70
مگر كساني كه توبه كنند و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند. پس اينان كساني هستند كه خداوند بدي هايشان را به نيكي تبديل مي كند، و خداوند آمرزنده و مهربان است
سوء: کار بد يَجِدِ اللّٰه: بيابد خدا را
اَصلَحَ: اصلا ح کرد يُبَدِّلُ: تبديل می کند
عبد يا آزاد
صدای ساز و آواز بلند بود. هرکس که از نزديک آن خانهٔ با شکوه می گذشت، می توانست حدس بزند که در درون خانه چه خبر است! بساط عيش و ميگساری پهن بود و جام شراب پياپی نوشيده می شد.
زنی که در آن خانه خدمت می کرد، بيرون آمد تا زباله ها را در کناری بريزد. در همين لحظه مردی که آثار عبادت از چهره اش نمايان بود، از آنجا می گذشت. از آن زن پرسيد:
صاحب اين خانه بنده است يا آزاد؟
زن گفت: آزاد. صاحب چنين خانه ای که بنده نيست.
آن مرد گفت: معلوم است که آزاد است. اگر بنده می بود حرمت مالک و صاحب خود را نگه می داشت و اين بساط را پهن نمی کرد.
رد و بدل شدن اين سخنان موجب شد که خدمتکار مکث زيادتری در بيرون خانه بکند. هنگامی که برگشت، اربابش پرسيد« چرا دير آمدی ؟»
خدمتکار ماجرا را تعريف کرد و گفت :«مردی با چنين وضع و هيئتی می گذشت و چنان پرسشی کرد و من چنين پاسخی دادم »
شنيدن ماجرا او را چند لحظه در انديشه فروبرد. جملهٔ «اگر بنده می بود، حرمت مالک و صاحب خود را نگه می داشت » چون تيری بر قلبش نشست و او را تکان داد. بی اختيار از جابرخاست وبه خود مهلت کفش پوشيدن نداد. با پای برهنه به دنبال گويندهٔ سخن رفت. دويد تا خود را به وی رساند. به دست امام هفتم حضرت موسی (ع)توبه کرد و تا زنده بود به پيمان خويش وفادار ماند. بُشۡربن حارث که تا آن روز در زمرهٔ اشراف زادگان و عيّاشان بود، در سِلک مردان پرهيزگار و خداپرست درآمد
1- انقلاب عليه خودرا توضیح دهید؟
در ميان موجودات پيرامون ما، گياهان، به ميزانى اندک، و حيوان ها، قدرى بيشتر، مى توانند در برابر موانع بيرونى جهت خود را تغيير دهند و مسير حرکت را عوض کنند. امّا هيچ کدام از اين ها توانايى آن را ندارند که عليه خود و تمايلات درونى کارى انجام دهند.
انسان، تنها موجودى است که هم می تواند با گناه به خود ستم کند( خود عالی) و هم عليه خواسته های زشت خود قيام کند و انقلاب نمايد.(خود دانی)
با توجه به آنچه در سال د وم دربارة « نـفـس اما رة به بـدی »و « نفس لوامه » آموخته اید، به سوال های زیر پاسخ دهید:
2- کدام يک از آيات ابتدای درس دربارة ظلم به خود مي باشد؟ 110 سوره نسا « وَمَن يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللّهَ يَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَّحِيمًا»
3- چگونه انسان به خود ظلم مي کند؟با انجام گناه ، حق مرتبه ی عالی نفس خود را ضایع می کند و به جای پیروی از نفس لوامه به دعوت های نفس اماره ی بالسوء خود گوش می دهد.
4- انقلاب عليه خود چگونه است؟ کدام خود عليه کدام خود انقلاب مي کند؟از آنجا که نفس انسان دارای دو مرتبه است مرتبه عالی (نفس لوامه) و مرتبه دانی ( نفس اماره) این انقلاب به شکل قیام تمام تمایلات عالی انسان علیه هوسها و تمایلات دانی اوست. انقلاب علیه خود یعنی انقلاب علیه خود دانی ( نفس اماره) به نفع خود عالی ( نفس لوامه)
5- توانايى انقلاب عليه خود چه کاربردى دارد و در کجا بايد از آن استفاده کرد؟
وجود ما با گرايش به خدا و محبت به او و گرايش به زيبايى ها و کمالات متعالى سرشته است.همهٔ ما پيوند قلبى ميان خود و خدا را احساس مى کنيم و رشتهٔ محبّتى را که او بر گردن ما بسته است،می یابیم «خدایی» شدن آرزوى ما و در کنار او آرام گرفتن مقصد و مأواى ماست. البته گرايش وشوق ما به ديدار خداوند، با اشتياق او به رستگارى و سعادت ما قابل مقايسه نيست. او با لطف و مهربانى بى پايان خود همهٔ ابزارهاى رستگارى و کمال را براى ما مهيا ساخته و کوچک ترين همّت ما را با پاداش هاى بزرگ پاسخ مى دهد. کافى است ما قدمى به سوى او برداريم تا شتابان به سوى ما آيد. او در انتظار ما و مشتاق ملاقات ماست.
ناسپاسى
6- چه عواملی موجب خاموشی چراغ عقل و فطرت آدمی می شود؟ دی 89
با وجود چنين رابطه اى ميان خالق و مخلوق،( گاهى آدمى حرمت خداى خود را مى شکند، گام در مسير ناسپاسى مى گذارد و خود را به گناهان آلوده مى کند و از مسير رستگارى دور مى شود. گاهى نيز حرمت شکنى به تدريج افزايش مى يابد و دامنهٔ گناه آنچنان گسترده مى شود که چراغ عقل و فطرت به خاموشى مى گرايد؛ در اين صورت، جهت الهى زندگى عوض مى شود و آدمى، پشت به خدا، به سويى که شيطان وسوسه اش مى کند، قدم برمى دارد.)
7- در رابطه با گناه ، پرتگاههای خطر ناک سقوط در وادی ضلالت چیست؟ توجیه گناه و عادت
اگر انسان هنگامی که اولين گناهان را مرتکب مى شود، شخصيت آلوده و حشتناک فرداى خود را ببيند، به شدت از آن بيزارى می جويد و دوری می کند. اما پس از آن که در آن گرفتار آمد و خود را بدان عادت داد، آن تنفر اوّليه را نيز فراموش می کند «توجیه » گناه و «عادت » به آن، از پرتگاه هاى خطرناک سقوط در وادى ضلالت است.
8- با ذکر مثال توضیح دهید؛ « شدت تخریبی گناهان یکسان نیست»
9- تاثیر گناهان بزرگ در شخصیت انسانرا بیان کنید؟
(ميزان تأثير گناهان يکسان نيست. برخى گناهان تأثيرشان ضعيف، و برخى شديد و شديدتر است. (1-گناهان بزرگ به سرعت آدمى را از مسير توحيد و اخلاص خارج و گرفتار شيطان و هوس هاى شيطانى مى کند.
دروغ، ظلم به مردم، پذيرش ظلم و پشتيبانى از ظالم، کسب مال حرام، فسادهاى اخلاقى، شراب خواری، روابط نامشروع جنسى، تهمت، ترک عبادت هايى چون نماز و روزه از اين قبيل گناهان هستند.2- برخى از اين هـا، هـم زنـدگى دنيا يى فرد را تباه مى کـنند، 3- هـم در نسل هاى آيـنـدهٔ او اثر مى گـذارنــد و هـم4- عذاب هاى شديد اخروى را در پى دارند.
5- نکتهٔ تلخ تر و رنج آورتر، غفلت از نگاه خداوند به انسان ها، در هنگام ارتکاب گناه است.) )آيا مى شود در زير نگاه خداى بينا، دست به گناه آلوده کرد اما ردّپايى از شرمسارى و خجالت در قلب آدمى ظاهر نشود؟ چگونه جرأت مى کنيم و چنين اجازه اى به خود مى دهيم؟!
10- امام صادق (ع) به یکی از یاران خود در باره گناه در حضور خدا چه می فرماید؟
امام صادق به يکى از ياران خود فرمود:
(چنان از خدا خوف داشته باش که گويى او را مى بينى. پس اگر تو او را نمى بينى، او تو را مى بيند. اگر فکر کنى او تو را نمى بيند، کفر ورزيده اى و اگر بدانى که او تو را مى بيند و در عين حال در مقابل او گناه مى کنى، او را خوارترين بينندگانِ به خود قرار داده اى! )
٭ حالت خود را هنگام نافرماني ها و خطاهايي که گاهي مرتکب مي شويد، بررسي کنيد و ببينيد:
۱- به کدام خطا عادت کرده ايد و علت آن چيست؟
۲- آيا به آثار سوءِ آن خطا آشنا هستيد و مي دانيد چه اثری بر جا مي گذارد؟
۳ هنگام انجام آن خطا، چه حالتي در پيشگاه خداوند داريد؟
حقيقت توبه
11- حقيقت توبه را تعریف کنید؟
(توانايی انقلاب عليه خود که حاصل پشيمانی از گذشته است، به انسان امکان مى دهد راه رفته را باز گردد و فرصت هاى از دست داده را جبران نمايد. اين موهبت بسيار گرانبهايى است که خداوند به بندگان هديه کرده و دروازهٔ رحمتى است که بر روى بندگان گشوده و نام آن را « توبه » گذاشته است. توبه يعنى بازگشت و در مورد بندگان به معناى بازگشتن از گناه به سوى فرمان بردارى از خداوند است.)
12- منظور از توبه خداوند در قرآن چیست؟
البته اين کلمه در قرآن کريم براى خداوند هم به کار مى رود که در اين صورت، به معناى بازگشت لطف و آمرزش الهی به انسان توبه کار است.
13- منظور از« توبه بندگان » و «توبه خداوند» چیست؟ توبه يعنى بازگشت و در مورد بندگان به معناى بازگشتن از گناه به سوى فرمان بردارى از خداوند است.
البته اين کلمه در قرآن کريم براى خداوند هم به کار مى رود که در اين صورت، به معناى بازگشت لطف و آمرزش الهی به انسان توبه کار است.
در آية ٣٩ سورة مائده تفکر کنيد و به سؤال ها ی زیر پاسخ دهید:
14- در اين آيه چه نامي به گناه داده شده است؟ظلم نامیده شده است
15- چرا خداوند اين نام را به گناه داده است؟زیرا در هر گناهی حقی ضایع می شود اگر این گناه در مورد افراد دیگر باشد دو حق ضایع شده ، یکی حق آن افراد و دیگری حق مرتبه ی عالی نفس که « خود عالی» نامیده می شود اگر این گناه مربوط به خود شخص باشد حداقل « خود عالی» مورد ظلم و ستم قرار گرفته است پس در هر صورت ظلمی اتفاق افتاده است.
16- رسيدن به مرحلة آمرزش، چه مراحلي بايد طي شود؟ بین گناه تا غفران و آمرزش دو مرحله باید طی شود:
اول – انجام توبه دوم – اصلاح وضع گذشته
توبه و پاکى
17- پیرایش یا تخلیه را تعریف کنید؟
گناه، آلودگى است و توبه، پاک شدن از آلودگى هاست. توبه گناهان را از قلب خارج مـى کـنـد وآن را شست و شــو مى دهد. اين عمل را «پيرايش» يا «تـخـلـيـه » می گویند.
18- اميرمؤمنان علی(ع) در باره پیرایش چه مى فرمايد؟:
التَّوۡبَةُ تُطَهِّرُ الۡقُلو ب توبه دل ها را پاک مى کند
وَ تَغۡسِلُ الذُّنو ب و گناهان را مى شويد
به همين دليل است که رسول خدا مى فرمايد:
التّاِئبُ مِنَ الذَّنۡب کسى که از گناه توبه کرده
کَمَنۡ لا ذَنۡبَ لَه و مانند کسى است که گناه نکرده است
پیام: توبه گناهان را از قلب خارج می کند و آن را شست و شو می دهد(پیرایش یا تخلیه)
توبه نه تنها گناه را پاک مى کند، بلکه به کمک ايمان و عمل صالح، گناهان را به حسنات تبديل مى سازد.
در آیات درس تفکر کنيد و به سؤال ها پاسخ دهید:
19- کدام يک از اين آيات دربارة تبديل گناهان به نيکي هاست؟آیه 70 سوره فرقان
«إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا »
20- با چه شرايطي اين تبديل صورت مي گيرد؟توبه ، ایمان ، انجام عمل صالح
مراحل توبه
توبه صرفاً يک کار ظاهرى و لفظى نيست، بلکه تحوّلى درونى و قـلـبـى است که آثار گناه را مـحــو مى کند. اين تحوّل درونى بنابر کلام امام على داراى مراحل زير است:
21- مراحل توبه حقیقی از نظر علی (ع) رابنویسید؟
1- پشيمانى از گذشته
2- تصميم بر تکرار نکردن گناه
3- جبران حقوق مردم
4- جبران حقوق الهى
5- گوشتی که از حرام بر تن انسان روييده، با حزن و اندوه آب شود تا پوست به استخوان بچسبد و گوشت جديد در زير پوست روييده شود.
6- انسان توبه کار، زحمت و سختی عبادت را به بدن بچشاند،هم چنان که شيرينی گناه را چشانده بود.
22- مرحله اول توبه بنا به فرمایش امام علی (ع) چیست؟ پشيمانى از گذشته
23- ازمراحل توبه « پشیمانی از گذشته »را توضیح دهید؟
مرحلۀ اوّل : پشيمانى از گذشته (پشيمانى حالتى درونى است که شخص را دچار اندوه و حسرت مى کند و شيرينى گناه را به تلخى تبديل مى سازد. تا وقتى شيرينى گناه در جان آدمى باقى است و از خاطرهٔ آن احساس لذت مى کند، توبه آغاز نشده است.آمده است که يکى از پيامبران براى قبول توبهٔ فردى از بنى اسرائيل، به درگاه خداوند شفاعت کرد. خداى متعال به او فرمود : « به عزتم سوگنداگر همهٔ اهل آسمان ها و زمين براى وى شفاعت کنند، تا زمانى که شيرينى گناه در دلش باقى است، توبه اش را نپذيرم.»
توبه بر لب، سُبحه بر كف، دل پر از شوق گناه
معصيت را خنده می آيد ز استغفار ما
روشن است که اگر انسان، پس از انجام توبه، هنوز از گناه خود خوشش بيايد و از آن احساس لذت کند، در واقع هنوز پشيمان نشده و صرفاً ادعاى پشيمانى کرده است. اين مرحلهٔ توبه معمولاً با استغفار همراه است و انسان توبه کار با عبارت هايى مانند«اَسۡتَغۡفرُاللّٰهَ » پشیمانی خود را ابرازمى کند.
24- از مراحل توبه «تصميم بر تکرار نکردن گناه » را توضیح دهید؟
25- رکن دوم توبه را با اشاره به حدیث امام رضا (علیه السلام ) توضیح دهید.
مرحلۀ دوم : تصميم بر تکرار نکردن گناه ( قدم دوم در توبه آن است که شخص تائب، تصميم جدى بر ترک گناه بگيرد. اظهار ندامت ظاهرى و گفتن کلمهٔ استغفار، در حال تکرار مداوم گناه، نه تنها پذيرفته نيست، بلکه استغفار را بى خاصيت مى کند. اثر بدتر چنين استغفارى در کلام امام رضا آمده که فرموده است:
اَلۡمُسۡتَغۡفرُ مِنَ الذَّنۡبِ کسى که از گناه استغفار کند
وَ يَفۡعَلُه و و در عين حال، انجامش دهد
کَالمُسۡتَهۡزىِء برَ بِّه مانند کسى است که پروردگارش را مسخره کرده است.
26- پیام حدیث را بنویسید؟(در ارتباط با کدامیک از مراحل توبه آمده است؟)(تصمیم بر تکرار نکردن گناه)
اَلۡمُسۡتَغۡفرُ مِنَ الذَّنۡبِ کسى که از گناه استغفار کند
وَ يَفۡعَلُه و و در عين حال، انجامش دهد
کَالمُسۡتَهۡزىِء برَ بِّه مانند کسى است که پروردگارش
را مسخره کرده است.
(1- از شرایط توبه ، تصمیم بر تکرار نکردن گناه است
2- این حدیث بیانگر اثر استغفار در حال تکرار گناه است که به مسخره
کردن خدا تعبیر شده است. )
27- از مراحل توبه «جبران حقوق مردم »را توضیح دهید؟
مرحلۀ سوم : جبران حقوق مردم (با اين که با دو مرحلهٔ قبل، عادت به گناه از بين مى رود، امّا برخى از گناهان را که به حق الناس مربوط بوده، جبران نمى کند. از اين رو فرد بايد ستمى را که بر مردم کرده جبران نمايد و حقوق مادى يا معنوى آنها را در حد توان ادا کند و رضايت صاحبان حق را به دست آورد و اگر به آنان دسترسى ندارد، در حق آنان صدقه دهد و برايشان دعاى خير نمايد.
توجه کنيم که حقوق مردم منحصر در حقوق مادى آنها نيست، مردم بر يکديگر حقوق معنوى هم دارند که بسيار مهم تر از حقوق مادى است. اگر با دروغ، غيبت و تهمت آبروى انسانى ريخته شده، اگر قلب پدر يا مادرى بر اثر بى حرمتى فرزندى شکسته شده، اگر با توزيع کتاب يا فيلم گمراه کننده، فساد و تباهى در جامعه گسترش يافته، اگر رفتار ناپسند برخى افراد سبب بدبينى ديگران به دين شده، در واقع حقوق معنوى
افراد ضايع شده است و بايد فرد توبه کننده با تمام وجود به جبران حقوق از دست رفته بپردازد.)
28- با ذکر مثال جایگاه «حق الناس» را در بحث توبه را شرح دهید؟
توجه کنيم که حقوق مردم منحصر در حقوق مادى آنها نيست، مردم بر يکديگر حقوق معنوى هم دارند که بسيار مهم تر از حقوق مادى است. اگر با دروغ، غيبت و تهمت آبروى انسانى ريخته شده، اگر قلب پدر يا مادرى بر اثر بى حرمتى فرزندى شکسته شده، اگر با توزيع کتاب يا فيلم گمراه کننده، فساد و تباهى در جامعه گسترش يافته، اگر رفتار ناپسند برخى افراد سبب بدبينى ديگران به دين شده، در واقع حقوق معنوى افراد ضايع شده است و بايد فرد توبه کننده با تمام وجود به جبران حقوق از دست رفته بپردازد.)
29- از مراحل توبه «جبران حقوق الهى» را توضیح دهید؟
مرحلۀ چهارم : جبران حقوق الهى (حق ديگر، حق خداوند بر مردم است که مهم ترين آن، حق اطاعت و بندگى اوست. توبه کننده بايد بکوشد کوتاهى هاى خود در پيشگاه خداوند را جبران کند، براى مثال، نمازها يا روزه هاى از دست داده را قضا نمايد و عبادت هاى ترک شده را به جا آورد.
البته خداوند نسبت به بندگان خود مهربان است و اگر ببيند که شخص توبه کار حداکثر تلاش خود را کرده و نتوانسته همهٔ گناهان را جبران کند، بقيهٔ موارد را خود جبران و او را عفو مى کند.)
30- توبه اجتماعی را با ذکر مثال شرح دهید؟
توبۀ اجتماعى
(همان طور که توحيد عبادی دو جلوه دارد، جلوه اى در فرد و جلوه اى در جامعه، توبه نيز اين گونه است. آن چه تاکنون گفته شد، مربوط به توبهٔ فردى بود. اما اگر جامعه اى در برخى از ابعاد از مسير توحيد و اطاعت از خداوند خارج شود، نيازمند بازگشت به مسير توحيد و اصلاح اجتماعى است؛ يعنى نيازمند توبه است.
انحراف هاى اوّليهٔ اجتماعى بايد در همان مراحل ابتدايى خود اصلاح شوند تا گسترش نيابند و ماندگار نشوند. رباخوارى، رشوه گرفتن، بى توجهى به عفاف و پاکدامنى، ظلم کردن و ظلم پذيرى و اطاعت از غير خدا، از جملهٔ اين بيمارى ها و انحراف هاست.)
31- راه اصلاح و معالجه جامعه از گناهان اجتماعی چیست؟ و انجام ندادن آن چه پیامد هایی برای جامعه دارد؟
(راه اصلاح و معالجهٔ جامعه از اين بيمارى ها انجام دادن وظيفهٔ امر به معروف و نهى از منکر است. اگر مردم در انجام اين وظيفه کوتاهى کنند، گناهان اجتماعى، قوى تر و محکم تر مى شوند و تمام سطوح جامعه را در بر مى گيرند. در واقع اگر مردم در برابر اولين نمودهاى گناه حساسيت نشان دهند و در برابر آن بايستند و بکوشند که جامعه را به وضع اعتدال باز گردانند، به آسانى مى توانند مانع گسترش آن شوند. اما اگر مردم کوتاهى کنند و اقدامات دلسوزان جامعه به جايى نرسد و به تدريج انحرافِ از حق ريشه بدواند، اصلاح آن مشکل مى شود و تلاش هاى بزرگ و فعاليت هاى ايثارگرانه مى طلبد؛ تا آن جا که ممکن است نياز باشد انسان هاى بزرگى جان و مال خود را تقديم کنند تا جامعه را از تباهى مطلق برهانند و مانع خاموشى کامل نور هدايت شوند.)
براى مثال، اگر آن زمان که امير مؤمنان على(ع) براى کوتاه کردن دست معاويه از حکومت اقدام کرد، مسلمانان به طور دسته جمعى از ايشان حمايت مى کردند و اگر پس از شهادت ايشان، مردم به طور همه جانبه از امام حسن پيروى مى نمودند و اگر مردم در مقابل نصب يزيد به خلافت اعتراض مى کردند و زير بار نمى رفتند، انحراف از اسلام آنقدر عميق و گسترده نمى شد که لازم باشد امام حسين و خانواده و يارانش، براى جلوگيرى از نابودى اسلام، خود را فدا کنند.
32- تا چه زمانى برای توبه کردن مهلت داريم؟
(پاسخ اين سؤال را با ذکر کلامى از اميرمؤمنان علی (ع)آغاز مى کنيم؛ آن حضرت در پاسخ کسى که از او موعظه اى درخواست کرد، فرمود:
«از کسانى مباش که 1بدون عمل دل به آخرت بسته و به واسطهٔ آرزوى طولانى،2 توبه را به تأخيرانداخته است؛ 3 دربارهٔ دنيا زاهدانه سخن گويد، امّا هم چون دنيا دوستان عمل کند....»
در پاسخ به سؤال بالا مى گوييم، گرچه تمام طول عمر ظرف زمان توبه است و تا لحظهٔ مرگ مى توان توبه کرد، امّا بهترين زمان براى توبه، دورانى است که توبه آسان تر و جبران گذشته راحت تر است.) بر اين اساس، بايد به چند نکته توجه کنيم.
33- نقش دوره جوانی و پیری در توبه کردن را مقایسه کنید؟
1-از آن جا که دورهٔ جوانى دورهٔ انعطاف پذيرى، تحوّل و دگرگونى و دورهٔ پيرى دورهٔ کم شدن انعطاف، تثبيت خوى ها و خصلت ها است، اگر در دورهٔ جوانى خصلت هايى در انسان پديد آمد، خارج کردن آن خصلت ها در پيرى بسيار سخت و طاقت فرسا خواهد بود. خصلت هاى ناپسندى که در ما پديد مى آيند، شبيه طناب هايى هستند که بر پاى انسان بسته مى شوند يا شبيه تورهايى هستند که آدمى را در دام خود گرفتار مى سازند؛ هرقدر که زمان مى گذرد، آن طناب ها و تورها محکم تر مى شوند و ارادهٔ آدمى ضعيف تر مى گردد و پاره کردن آنها بسيار سخت و گاه نزديک به محال مى شود.
34- چرا خوش گذرانى در دورهٔ جوانى به اميد توبه کردن در دور ان پيرى، حيلهٔ خطرناک شيطان است.؟
خوش گذرانى در دورهٔ جوانى به اميد توبه کردن در دور ان پيرى، حيلهٔ خطرناک شيطان است.
زيرا:
اوّ لاً، پيرى محصول کشت جوانى است. چند نفر گناه کار سراغ داريد که در پيرى توانسته باشند خود را متحول سازند؟ هرکس در پيرامون خود بنگرد مى بيند که چنين افرادى بسيار نادر و محدودند.
ثانياً، چه تعداد از آدم هاى گناه کار به پيرى رسيده اند تا فرصت توبه پيدا کنند؟
ثالثاً، فريب بزرگ شيطان اين است که لذت گناه را برتر از خوشى و لذت اطاعت از فرمان الهى جلوه مى دهد. آدم هاى زيرک و هوشيار، گول اين فريب را نمى خورند. آنان که خوشى و لذت را از راه گناه جست و جو مى کنند، در همان حالِ لذت گناه، با نگرانى هاى روحى و روانى درگير مى شوند که نمى گذارند لذت گناه کام آنان را شيرين کند. امّا چون از حقيقت مطلب غافلند، براى رفع آن رنج هاى روحى و روانى، خود را سرگرم گناهان بزرگ و بزرگ تر مى کنند تا اين که سرانجام به طور کامل در
منجلاب فساد غرق مى شوند و راهى براى بيرون آمدن نمى يابند. امّا خداوند برنامهٔ زندگى را براى مؤمنان به گونه اى تنظيم کرده که هم از لذت هاى عالى معنوى برخوردار شوند و هم بى دغدغهٔ گناه و به دور از رنج هاى روانى، از لذت هاى مادى و طبيعى نيز بهره ببرند.
35- به آية ٣٩ سورة مائده نگاه کنيد و ببينيد که در هنگام توبه، علاوه بر بازگشت انسان گناهکار چه بازگشت ديگری مطرح شده است و آن بازگشت نتيجة چيست ؟
مطابق عبارت «فان الله یتوب علیه» علاوه بر بازگشت انسان گناهکار بازگشت خداوند به کار رفته که به معنای بازگشت لطف و آمرزش الهی به انسان توبه کار است با توجه به عبارت « فمن تاب من بعد ظلمه و اصلح» این بازگشت ، نتیجه توبه ی انسان گناهکار و اصلاح وضع گذشته است
36- در هر سه آيه ای که در ابتدای درس آمده دو صفت برای خداوند ذکر شده است آن دو صفت کدامند؟ چه رابطه ای ميان آن دو صفت و توبه وجود دارد؟
دو صفت «غفور» و «رحیم» :چون خداوند غفور یعنی آمرزنده است توبه ی انسان گناهکار را می پذیرد و چون رحیم یعنی دلسوز است. لطف و آمرزش خویش را به او ارزانی می کند.
37- مهم ترين ناسپاسي از خداوند چيست؟ و چه موقع انسان دست به چنين ناسپاسي مي زند؟
مهم ترین ناسپاسی این است که انسان از مسیر توحید به طور کامل خارج شده پشت به خدا به سویی که شیطان وسوسه اش می کند ، قدم بر دارد و به عبودیت شیطان روی آورد.
زمانی که حرمت شکنی نسبت به خدا افزایش یافته و دامنه ی گناه آن چنان گسترده شود که چراغ عقل و فطرت به خاموشی گراید و به دعوت نفس اماره ی خود گوش دهد انسان دست به ناسپاسی می زند.
38- بنابر سخن امام صادق (ع)، برای اينکه انسان به سمت گناه نرود، بايد چه ديدگاهي دربارة خدا داشته باشد؟
باید او را همیشه حاضر و بزرگ ترین ناظر بر اعمال بندگانش بداند.
39- بنابر سخن اميرمؤمنان، چه چيزی قلب ها را پاک مي کند و گناهان را مي شويد؟ توبه
40- بنابر سخن رسول خدا (ص)شخص توبه کننده مانند چه کسي است؟
کسی که گناه نکرده است
41- آیا برای توبه کردن پشیمانی از گذشته کافی است ؟ در غير اين صورت، چه کارها ی دیگری بايد انجام شود؟
خیر ، پشیمانی مرحله اول توبه است پس از آن سه مرحله ی دیگر نیز باید طی شود یعنی تصمیم بر تکرار نکردن گناه ، جبران حقوق مردم و جبران حقوق الهی.
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: دینی سال چهارم، ،
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: